دانشگاه چارلز (چکی: Univerzita Karlova) قدیمی ترین و بزرگترین دانشگاه در جمهوری چک است. این دانشگاه در سال 1348 میلادی تاسیس شد و اولین دانشگاه در مرکز اروپا بود. دانشگاه چارلز یکی از قدیمی ترین دانشگاه های اروپایی است که به طور ممتد از لحظه ی تاسیس تا به امروز فعالیت می کرده است.

این دانشگاه در لیست برترین دانشگاههای جهان جزء 1.5 درصد بالایی فهرست بهترین دانشگاه های جهان رتبه بندی می شود. امروزه دانشگاه شامل 17 دانشکده واقع شده در شهرهای پراگ (Prague)، هرادِتس کرالووِه (Hradec Králové) و پیلسن (Pilsen) است.
انتشارات آکادمیک دانشگاه چارلز Karolinum Press است. این دانشگاه همچنین چند موزه و دو باغ گیاه شناسی را اداره می کند.

تاریخچه

دانشگاه قرون وسطی (1319-1449)

تاسیس دانشگاه چارلز در پراگ توسط امپراتور مقدس چارلز IV کلید خورد. او از دوست و متحد خود، پاپ کلمنت VI خواست که این کار را انجام دهد. در 26 ژانویه 1347 پاپ مهیای سازماندهی ساخت دانشگاه شد. مانند دانشگاه پاریس (University of Paris)، با تعداد کاملی از دانشکده ها، که از جمله آن دانشکده الهیات بود. در 7 آوریل 1348، چارلز، پادشاه بوهمیا، با حکم حکومتی به این دانشگاه امتیاز خاص و مصونیت بخشید. در 14 ژانویه سال  1349 به عنوان پادشاه رومیان او همین کار را تکرار کرد.

اکثر منابع چک متعلق به قرن نوزدهم اعم از دانشنامه ها، تاریخ عمومی، حقایق و اطلاعات موجود در خود دانشگاه ترجیح می دهند که سال 1348 به عنوان سال تاسیس دانشگاه به جای سالهای 1347 یا 1349 باشد. این ناشی از تغییرات ضد فرهنگی در قرن نوزدهم بود که از به اشتراک گذاشتن هر دو طرف چکی و آلمانی به وجود آمده بود.

این دانشگاه در سال 1349 افتتاح شد. این دانشگاه به بخش هایی به نام "ملت ها" تقسیم شده بود: بوهمی (Bohemian)، باواری (Bavarian)، لهستانی (Polish) و ساکسون (Saxon). جمعیت بوهمیایی شامل بوهمیه ها، موراوی ها، جنوب اسلاوها و مجارها بود. باواریا شامل اتریشی ها، سواب ها، بومیان فرانکوشیا و استان های راین بود.

لهستانی شامل سلیسین ها، لهستانی ها، روتن ها بود. ساکسون شامل ساکنان مارگرافت میسن، تورینگن، بالا و پایین ساکسونی، دانمارک و سوئد بود. دانشجویان با قومیت چک، تنها 16 تا 20 درصد از کل دانش جویان را تشکیل می دادند.

اسقف اعظم آرنوشت (Arnošt) از Pardubice در این دانشگاه مشارکتی فعال داشت و موظف کرد که روحانیت با دانشگاه هم بخشی و همکاری کنند و در نهایت به عنوان رئیس دانشگاه برگزیده شد. اولین فارغ التحصیل در سال 1359 میلادی ترفیع شد. سخنرانی ها در دانشکده ها برگزار می شدند که قدیمی ترین دانشکده ی آن در سال 1366 تاسیس شد و به نام پادشاه کارولین (Carolinum) شناخته میشد. در سال 1372 میلادی، دانشکده حقوق به دانشگاهی مستقل تبدیل شد.

دانشگاه در حال حاضر  (از سال 1945)

گرچه دانشگاه  پس از سال 1945 میلادی رو بهبودی بود اما از آزادی های دانشگاهی برای مدت طولانی لذت نبرد. پس از کودتای کمونیستی در سال 1948، رژیم جدید شروع به پاکسازی و سرکوب علیه هر مدل عدم موافقت در مقابل ایدئولوژی رسمی خود را سازماندهی کرد.

روش پایش افکار عمومی را تا چهار دهه بعد نیز ادامه داد، تا به دومین موج پاکسازی کردن در دوره عادی سازی (normalization) در اوایل سال 1970 میلادی میرسید. تنها در اواخر دهه 1980 وضعیت رو به بهبودی رفت؛ دانشجویان فعالیت های مختلف و چند تظاهرات مسالمت آمیز را در پی انقلاب های 1989 در خارج از کشور سازماندهی کردند.

این سرآغاز انقلاب مخملی (Velvet Revolution) در سال 1989 بود، که در آن هم دانشجویان و هم دانشکده دانشگاه نقش مهمی ایفا کردند. وکلوا هاول (Václav Havel) نویسنده، نمایشنامه نویس و فیلسوفی بود که از انجمن مستقل فرهنگی استخدام شد و در دسامبر 1989 به ریاست جمهوری کشور جمهوری چک در آمد.  

موقعیت مکانی

دانشگاه چارلز یک کمپ مشترک ندارد. امکانات و ساختمان های آن در محله های مختلف شهر پراگ پراکنده شده اند. سه دانشکده ی آن در شهر های دیگر جمهوری چک قرار گرفته اند.

دو تای آنها در هرادِتس کرالووِه (Hradec Králové) و یکی در پیلسن (Pilsen) است.
در شهر هرادِتس کرالووِه (Hradec Králové) دانشکده پزشکی و دانشکده داروسازی مشغول به تعلیم و تربیت دانشجویان میباشند.