پیدا کردن کشورهای رایگان برای تحصیل و دریافت مدرک تحصیلی از یک دانشگاه معتبر بدون پرداخت شهریه، شاید کمی غیر ممکن به نظر برسد. زیرا در حال حاضر هزینه تحصیل در بسیاری از دانشگاه های دنیا سالانه افزایش پیدا می کند. از طرف دیگر تفاوت نرخ ارز در ایران، پرداخت هزینه تحصیل در دانشگاه های خارج از کشور را برای داوطلبان سخت تر کرده است. به همین دلیل بسیاری از متقاضیان تحصیل در خارج از کشور، پیدا کردن کشورهای رایگان برای تحصیل بدون پرداخت شهریه یا دریافت بورسیه تحصیلی و ... را غیر ممکن می دانند.

نظام رتبه بندی جهانی دانشگاه ها، سالانه بر اساس پارامترهایی مشخص، لیستی از معتبرترین دانشگاه های دنیا معرفی می کند. در این لیست دانشگاه هایی از کشورهای مختلف وجود دارد که در برخی از آن ها شرایط تحصیل رایگان برای دانشجویان فراهم شده است. از جمله این کشورها می توان به موارد زیر اشاره کرد:     

آلمان

کشور آلمان یکی از محبوب ترین کشورهای رایگان برای تحصیل محسوب می شود. هزینه های تحصیلی در این کشور رایگان یا بسیار ارزان است. به عنوان مثال برخی دانشگاه های معتبر این کشور نظیر دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ و دانشگاه هومبولت برلین، هیچ گونه شهریه و هزینه تحصیلی از دانشجویان خود دریافت نمی کنند.

 علاوه بر این کشور آلمان از اقتصاد و سیستم آموزشی بسیار قوی برخوردار است. تا جایی که مطابق با معتبرترین سیستم های رتبه بندی دانشگاه های جهان نظیر QS، بیش از 40 دانشگاه برتر دنیا در این کشور قرار دارد. در واقع فقط دانشگاه های آمریکا و انگلیس از رتبه و رنکینگ بالاتری در مقایسه با کشور آلمان برخوردار هستند.

از دیگر دلایل شناخته شدن کشور آلمان به عنوان یکی از کشورهای رایگان برای تحصیل می توان به هزینه پایین زندگی در آن اشاره کرد. هزینه زندگی در این کشور متناسب با شهر محل تحصیل دانشجو متفاوت است. شهر مونیخ و برلین به عنوان دو شهر برتر تحصیلی در آلمان شناخته می شوند. این دو شهر مطابق با آمار گرفته شده توسط موسسه OS جزء 30 شهر ارزان برای تحصیل به حساب می آیند. دانشجویان برای زندگی در هر کدام از شهرهای این کشور حداقل 850 یورو در ماه یا 10236 یور در سال احتیاج خواهند داشت.   

فرانسه

فرانسه بعد از آلمان یکی از محبوب ترین کشورهای رایگان برای تحصیل محسوب می شود. در اکثر دانشگاه های این کشور امکان تحصیل رایگان یا ارزان و کم هزینه برای تمامی دانشجویان دنیا (فارغ از ملیت دانشجو) فراهم شده است. تحصیل رایگان در کشور فرانسه، آلمان و ... در اکثر مواقع مستلزم تحصیل به زبان بومی آن کشور است. بدین معنی که دانشجو برای ادامه تحصیل در کشور فرانسه، آلمان و دیگر کشورهای رایگان برای تحصیل، باید به زبان آن کشور تسلط داشته باشد. یا اینکه در دوره های آموزش زبان دانشگاه مورد نظر شرکت کند.

در دانشگاه های کشور فرانسه دوره های متنوعی نیز به زبان انگلیسی برگزار می شود که تحصیل در آن ها مستلزم پرداخت شهریه (هر چند با هزینه پایین) است. به عنوان مثال دانشجویان اتحادیه اروپا EU/EEA یا شهروندان کشور سوئیس برای تحصیل در کشور فرانسه، سالانه ملزم به پرداخت 170 یورو به عنوان هزینه ثبت نام در هر ترم تحصیلی هستند. علاوه بر این مطابق با آمار گرفته شده، دانشجویان بین المللی مقطع کارشناسی در سال تحصیلی 2019- 2020 ملزم به پرداخت شهریه 2770 یورویی هستند.

در این بین میزان شهریه برخی رشته های تخصصی دانشگاه های این کشور یا دیگر کشورهای رایگان برای تحصیل نظیر رشته های پزشکی و مهندسی بیش از حد استاندارد سایر رشته های تحصیلی است. البته دولت فرانسه بورسیه های متنوعی را در اختیار دانشجویان بین المللی خود قرار می دهد. علاوه بر این در چند سال اخیر مبلغ این بورسیه های تحصیلی را سه برابر کرده است. به همین دلیل می توان این کشور را جزء کشورهای رایگان برای تحصیل دانست.

کشورهای شمال اروپا

 کشورهای اسکاندیناوی یا کشورهای اروپای شمالی شامل 5 کشور سوئد، نروژ، دانمارک، فنلاند و ایسلند می شود. این کشورها از آب و هوایی مناسب، سیاست های لیبرال، کیفیت بالای زندگی، همچنین برترین سیستم های آموزشی جهان برخوردار هستند. علاوه بر این تمامی آن ها جز کشورهای رایگان برای تحصیل محسوب می شوند. بدین معنی که امکان تحصیل رایگان یا کم هزینه برای دانشجویان بین المللی در دانشگاه های آن ها فراهم شده است.

• شرایط تحصیل رایگان در نروژ

 در دانشگاه های کشور نروژ امکان تحصیل رایگان برای تمامی دانشجویان بین المللی، فارغ از مقطع تحصیلی یا ملیت دانشجو فراهم شده است. شرایط تحصیل در آن ها نیز مانند سایر کشورهای رایگان برای تحصیل مانند آلمان، شامل پرداخت هزینه متداول در هر ترم تحصیلی می شود که مبلغ آن تقریبا 300 تا 600 کرون است.

زبان تحصیل در مقطع کارشناسی دانشگاه های این کشور نروژی است. لذا متقاضیان تحصیل در این دانشگاه باید به این زبان تسلط داشته باشند و مدرک زبان نروژی را به دانشگاه ارائه دهند. اما زبان تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا انگلیسی است.

• شرایط تحصیل رایگان در ایسلند

کشور ایسلند نیز از دیگر کشورهای رایگان برای تحصیل محسوب می شود که شرایط تحصیل رایگان برای تمامی دانشجویان دنیا در آن فراهم شده است. دانشجویان بین المللی می توانند بدون پرداخت هیچ گونه شهریه ای در 4 دانشگاه دولتی این کشور مشغول به تحصیل شوند. البته دانشجویان باید سالانه مبلغ 75 هزار کرون بابت ثبت نام در هر ترم تحصیلی پرداخت کنند.

• شرایط تحصیل رایگان در دانمارک، سوئد و فنلاند

از دیگر کشورهای رایگان برای تحصیل در شمال اروپا می توان به کشورهای دانمارک، سوئد و فنلاند اشاره کرد. تفاوت این سه کشور با کشورهای نروژ و ایسلند در این است که مزایای تحصیل رایگان در این کشورها فقط به داوطلبان اروپایی EU و EEA و کشور سوئیس اختصاص داده شده است. بدین معنی که داوطلبان دیگر کشورها، (برای تحصیل در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد) در این سه کشور باید شهریه پرداخت کنند.

البته امکان تحصیل رایگان در دو کشور سوئد و دانمارک مانند دیگر کشورهای رایگان برای تحصیل، به شرط تحصیل به زبان بومی کشور برای دانشجویان غیر اروپایی نیز فراهم شده است. متقاضیان تحصیل در مقطع دکترا نیز فارغ از ملیت خود می توانند به صورت رایگان تحصیلات خود را به زبان انگلیسی در این کشورها ادامه دهند.

باید این نکته را در نظر داشت که کشورهای اسکاندیناوی جزء کشورهای رایگان برای تحصیل محسوب می شوند. علاوه بر این پایتخت کشورهای آن نظیر کپنهاگ، هلسینکی، اوسلو و استکهلم به عنوان برترین شهرهای دانشجویی جهان شناخته می شوند. با این حال هزینه زندگی در این کشورها در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی بسیار بالا است که این موضوع به قدرت ارز و اقتصاد سالم این کشور مربوط است.